ХАРАКТЕРИСТИКА ОЗДОРОВЧО-РЕКРЕАЦІЙНОЇ РУХОВОЇ АКТИВНОСТІ В КОНТЕКСТІ ПОНЯТЬ ЗДОРОВОГО ТА АКТИВНОГО СТАРІННЯ ТА ЇХ ВАЖЛИВІСТЬ ДЛЯ ВНУТРІШНЬО ПЕРЕМІЩЕНИХ ОСІБ ПОХИЛОГО ВІКУ
DOI:
https://doi.org/10.31891/pcs.2025.1(1).32Ключові слова:
активне старіння, здорове старіння, похилий вік, внутрішньо-переміщені особи, оздоровчо-рекреаційна рухова активністьАнотація
У статті досліджено значення активного та здорового старіння для внутрішньо-переміщених осіб (ВПО) похилого віку, які стикаються з подвійними викликами – віковими змінами та наслідками вимушеного переселення. Акцент зроблено на ролі оздоровчо-рекреаційної рухової активності (ОРРА) у підтримці фізичного, психічного та соціального благополуччя цієї вразливої категорії населення. Визначено, що ОРРА сприяє покращенню загального фізичного стану, зниженню ризику хронічних захворювань, покращенню когнітивних функцій, підвищенню рівня соціальної взаємодії та адаптації до нових умов життя.
Стаття аналізує сучасні концепції активного та здорового старіння, визначені ВООЗ, Європейською Комісією та вітчизняними науковцями. Розглянуто ключові аспекти підтримки якості життя ВПО через доступ до медичних та реабілітаційних послуг, соціальну інтеграцію, сприятливі житлові умови та участь у державних і місцевих ініціативах.
Регулярна рухова активність має численні переваги для осіб похилого віку, включаючи покращення фізичного здоров'я, підвищення мобільності, зниження ризику хронічних захворювань та поліпшення психологічного стану. Для внутрішньо переміщених осіб похилого віку ці переваги набувають особливого значення, оскільки допомагають подолати стрес, пов'язаний з переселенням, та сприяють соціальній інтеграції в нових громадах.
Оздоровчо-рекреаційна рухова активність включає різноманітні форми фізичних вправ, адаптованих до можливостей та потреб людей похилого віку. Це можуть бути помірні аеробні навантаження, вправи на гнучкість та рівновагу, а також групові заняття, які сприяють соціалізації.
Таким чином, розвиток оздоровчо-рекреаційної рухової активності є важливим інструментом підтримки ВПО похилого віку, оскільки вона позитивно впливає не лише на фізичне здоров’я, але й сприяє соціальній взаємодії, психологічному комфорту та загальному добробуту. Це дозволяє пом’якшити наслідки вимушеного переселення та забезпечити гідні умови для активного та здорового старіння.
Посилання
Aktyvni parky. Pro proyekt. URL: https://ap.sportforall.gov.ua/info/nYgAAWMV
Andreeva, O. V., Gakman, A. V., Duditska, S. P., Medvid, A. M. Peculiarities of motor activity of elderly women in the daily regimen of a sanatorium-resort complex. Sports medicine, physical therapy and occupational therapy, (2019). (2), 46-50.
Andryeyeva O., Hakman A. Rukhova aktyvnistʹ ta yakistʹ zhyttya yak komponenty aktyvnoho starinnya u pokhylomu vitsi. Physical education, sport and health culture in modern society. 2021. № 2(54). S. 49–55.
Andryeyeva O., Hakman A. Teoretychnyy bazys aktyvnoho starinnya naselennya Ukrayiny. Teoriya i metodyka fizychnoho vykhovannya i sportu. 2021. № 1. S. 13–18.
Hryhus I. M., Khoma O. V. Ozdorovcho-rekreatsiyna rukhova aktyvnistʹ u profilaktytsi khronichnykh neinfektsiynykh zakhvoryuvanʹ cholovikiv pokhyloho viku v umovakh karantynnykh obmezhenʹ. Reabilitatsiyni ta fizkulʹturno-rekreatsiyni aspekty rozvytku lyudyny (Rehabilitation & recreation). 2022. № 11. S. 163–172.
Ozdorovcho-rekreatsiyna rukhova aktyvnistʹ u pokhylomu vitsi: monohrafiya / Anna Viktorivna Hakman. Chernivtsi : Chernivets. nats. un-t im. YU. Fedʹkovycha, 2021. 360 s.
Putyatina H. Osoblyvosti orhanizatsiyi ozdorovcho-rekreatsiynoyi rukhovoyi aktyvnosti zhinok pokhyloho viku. Slobozhansʹkyy naukovo-sportyvnyy visnyk. 2020. T. 5, № 79. S. 65–70.
Suchasni metodolohichni osnovy ozdorovcho-rekreatsiynoyi rukhovoyi aktyvnosti osib pokhyloho viku / A. V. Hakman ta in. Olimpiysʹkyy ta paralimpiysʹkyy sport. 2024. № 1. S. 43–48.
Kharadzhy M. V., Kyrʺyan M. H. Psykholohichni osoblyvosti proyavu stresu u lyudey pokhyloho viku v umovakh viyny. Naukovyy visnyk uzhhorodsʹkoho natsionalʹnoho universytetu. seriya: psykholohiya. 2024. № 4. S. 50–54.
Active ageing | european foundation for the improvement of living and working conditions. Home | European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. URL: https://www.eurofound.europa.eu/en/european-industrial-relations-dictionary/active-ageing
Active ageing A policy framework. Geneva, Switzeland : World Health Organization (WHO), 2002. 60 p. URL: https://extranet.who.int/agefriendlyworld/wp-content/uploads/2014/06/WHO-Active-Ageing-Framework.pdf.
Costongs C. Healthy ageing. European Commission. URL: https://ec.europa.eu/employment_social/social_situation/docs/costongs_slides_en.pdf
Fallon C. K., Karlawish J. Is the WHO definition of health aging well? Frameworks for “health” after three score and ten. American journal of public health. 2019. Vol. 109, no. 8. P. 1104–1106.
Healthy ageing: moving forward / J. R. Beard et al. Bulletin of the world health organization. 2017. Vol. 95, no. 11. P. 730–730A.
Healthy aging at any age. Healthy Aging. URL: https://www.cdc.gov/healthy-aging/about/index.html
Malіarchuk N. The concept of active aging as the basis of social policy and social work with elderly people in the republic of poland. Vvichlyvist. Humanitas. 2022. No. 5. P. 41–48.
Michel J.-P., Sadana R. “Healthy aging” concepts and measures. Journal of the american medical directors association. 2017. Vol. 18, no. 6. P. 460–464.
Paniagua-Granados T., Fernández-Fernández V., Molina-Martínez M. Á. Participation as a pillar of active ageing: the role of eudaimonic psychological and health factors. Geriatrics. 2025. Vol. 10, no. 1. P. 11.
Pimenova O. Human aging in modern conditions: features and perspectives for active longevity. Sociological studios. 2019. No. 2(15). P. 30–34.
Promoting active ageing: The positive impact of older people’s participation in Urban Gardens / N. Fernández Salido et al. European journal of public health. 2024. Vol. 34, Supplement_3.
The World report on ageing and health: a policy framework for healthy ageing / J. R. Beard et al. The lancet. 2016. Vol. 387, no. 10033. P. 2145–2154.
What do we know about healthy aging?. National Institute on Aging. URL: https://www.nia.nih.gov/health/healthy-aging/what-do-we-know-about-healthy-aging.
What is active aging? - international council on active aging®. International Council on Active Aging®. URL: https://www.icaa.cc/activeagingandwellness/what-is-active-aging.htm
##submission.downloads##
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2025 Анна ГАКМАН, Микола БАЙДЮК

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.